Tại tòa, H Wuêñ Êban (48 tuổi) khai quen hai người lưu vong tại Mỹ qua Facebook, nhận tiền từ họ rồi lôi kéo nhiều người tham gia tổ chức khủng bố, thành lập Nhà nước Đêga.
H Wuêñ Êban tại phiên tòa.
Chiều 16/1, để làm rõ hành vi phạm tội của các bị cáo trong vụ án tấn công hai trụ sở xã Ea Ktur và Ea Tiêu khiến 9 cán bộ và người dân thiệt mạng, nhiều người khác bị thương, TAND tỉnh Đắk Lắk đã xét hỏi một số bị cáo liên quan.
Phần lớn những người bị thẩm vấn đều có vai trò cầm đầu vụ án đặc biệt nghiêm trọng này, trong đó có H Wuêñ Êban – người phụ nữ được xάç định đứng đầu, chỉ huy lực lượng Đêga tại Đắk Lắk. Người này có 8 con sιɴʜ từ năm 2003 đến 2012.
Theo cáo trạng được công bố tại tòa, từ năm 2015, Y Mut Mlô (đang trốn truy nã) cầm đầu tổ chức Nhóm hỗ trợ người Thượng tại Mỹ (MSGI) thường xuyên lôi kéo H Wuêñ Êban (Amí Sân) tham gia các hoạt động vũ trang, g̼i̼ế̼t̼ người, phá hủy tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân nhằm gây ra tình trạng hoảng sợ trong nhân dân; gây mất an ninh trật tự tại địa bàn tỉnh Đắk Lắk, nếu thành công sẽ tiếp tục mở rộng sang các tỉnh khác.
Đồng thời, H Wuêñ Êban cũng được giới thiệu với các thành viên khác của MSGI gồm: Y Čhik Niê – Phó chỉ huy; Y Niên Êya – Thủ quỹ; Y Bút Êban (Y Bé Êban) – phụ trách tập hợp, thông báo khi họp; Y Chanh Byă (Y Čăñ Buôn Yă) và Y Sôl Niê là thành viên cốt cán. Y Mut Mlô cũng lôi kéo Y Quynh Bdap, Y Krông Phôk tham gia tổ chức và giới thiệu cho H Wuêñ Êban đến gặp Y Quynh Bdap, Y Krông Phôk để biết thêm về hoạt động của nhóm.
Tháng 8/2018, sau khi Y Quynh Bdăp vượt biên trái phép sang Thái Lan đã thành lập tổ chức Người thượng vì công lý (MSFJ) nhằm tuyên truyền, kích động, lôi kéo người dân tộc thiểu số ở khu vực Tây Nguyên tiến hành các hoạt động bạo động vũ trang, khủng bố. Y Quynh Bdăp phân công H’Wuêñ Êban đứng đầu lực lượng Đêga trong nước, Y Krông Phôk là người cầm đầu nhóm người ở huyện Lăk và Krông Ana. Đến năm 2019, H Wuêñ Êban đồng ý tham gia tổ chức MSGI với mục đích tìm kiếm sự hỗ trợ về vật chất từ nước ngoài để hoạt động chống chính quyền nhân dân, tiến tới thành lập Nhà nước Đêga tại Tây Nguyên.
Từ ngày 9 đến 10/6/2023, các đối tượng khủng bố tham gia nhóm Lính Đêga tập trung tại chòi rẫy tập luyện võ thuật, chế tạo bom xăng, hướng dẫn cách sử dụng súng, đạn… Tối 10/6/2023, họ tập trung tại chòi rẫy để phân phát vũ khí, điểm danh, quay phim, chụp ảnh và chia thành 2 nhóm: Một do Y Jǔ Niê và Y Thô Ayǔn chỉ huy cùng 33 người đi bộ đến tấn công trụ sở xã Ea Ktur; nhóm hai do Y Tim Niê chỉ huy cùng 34 người đi bằng môtô đến tấn công trụ sở xã Ea Tiêu.
Đêm 10/6/2023 rạng sáng 11/6/2023, khoảng gần 100 người nhóm Lính Đêga chia làm hai nhóm, sát hại Bí thư xã Ea Ktur, Chủ tịch UBND xã Ea Tiêu, 4 công an và 3 người dân; làm hai công an và nhiều người khác bị thương, thiệt hại cơ sở vật chất khoảng 2,5 tỷ đồng.
Các bị cáo tại tòa.
Trả lời HĐXX, H Wuêñ cho hay, quen Y Mut Mlô và Y Quynh Bdap (cả hai đang trốn truy nã) qua mạng xã hội và nhận nhiệm vụ lôi kéo người dân để thành lập Nhà nước Đêga. Khi mới gia nhập, bà này được tổ chức nước ngoài gửi tiền về làm chi phí hoạt động nhưng thực tế dùng “mua mắm, muối, gạo vì quá ít”.
Năm 2017, H Wuên tham gia tổ chức thành lập Nhà nước Đềga, trở thành người chủ chốt, thông báo tình hình trong nước cho những kẻ lưu vong. Bị cáo thừa nhận cũng đã lôi kéo được khoảng 50 người thuộc các gia đình nghèo, dân tộc thiểu số, truyền đạt cho họ những gì đã được tổ chức nước ngoài hứa hẹn là “cho nhiều tiền, nhiều đất, sung sướng và không cần làm gì cả”.
Chủ tọa hỏi: “Là người mẹ có 8 con, bị cáo có thấy hành vi g̼i̼ế̼t̼ người của tổ chức này là dã man không?. H Wuêñ nói “đã rất hối hận”.
Cũng bị xét hỏi trong buổi chiều 16/1, Y Thô Ayŭn thừa nhận cáo trạng, khai tham gia tổ chức này từ năm 2019 “vì thiếu hiểu biết”, nhiều lần có mặt trong các buổi họp. Được các phần tử lưu vong từ nước ngoài chuyển tiền, Y Thô đã mua 7 khẩu súng, được phân công làm “chỉ huy trưởng”.
Trong đêm xảy ra vụ g̼i̼ế̼t̼ 9 người, Y Thô cho biết trước đó đã bỏ súng, dao… vào bao tải, phân phát cho nhóm vài chục người ập vào trụ sở Công an xã Ea Ktur, dùng súng sát hại một cán bộ đang ngồi ở tầng 2. Trên đường tháo chạy, Y Thô còn gây thương tích cho người dân.
Cơ quan điều tra xάç định đây là vụ án có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, xâm hại đến tính mạng, sức khỏe của cán bộ, người dân, phá hủy tài sản của cơ quan, tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, mục đích nhằm lật đổ chính quyền nhân dân để thành lập cái gọi là Nhà nước Đêga.
Phần lớn các bị cáo phạm tội do thiếu hiểu biết nên bị Y Mút Mlô và nhóm phản động lưu vong ở Mỹ khác như Y Čik Niê, Y Niên Êya, Y Bút Êban (Y Bé Êban), Y Chanh Byă, Y Sôl Niê… dùng nhiều thủ đoạn lôi kéo, dụ dỗ, đe dọa buộc tham gia hoạt động khủng bố, phá hoại.
Quá trình điều tra, các bị cáo thành khẩn khai báo, bày tỏ ăn năn, hối cải, thừa nhận phạm tội do thiếu hiểu biết và bị đe dọa. Họ xin được Đảng, Nhà nước xem xét khoan hồng, giảm nhẹ hình phạt.
Trong các bị cáo có 53 người bị xét xử về tội Khủng bố nhằm chống chính quyền nhân dân; 45 người bị truy tố về tội Khủng bố (6 người đang ở nước ngoài); một người bị cáo buộc tội Che giấu tội phạm và một người tội Tổ chức, môi giới cho người khác xuất cảɴʜ, nhập cảɴʜ hoặc ở lại Việt Nam trái phép.
Hạ Băng
